Safran, süsengiller familyasından olan ve çiçeklerini sonbaharda açan, yaklaşık 20-30 cm boylarında, baharat olarak kullanılan soğanlı bir kültür bitkisidir. Şeritimsi yapraklara sahip olan bu bitki, üç tepecikli mor çiçekleriyle dikkat çeker. Etli, yuvarlak ve kaidesi yaklaşık 4 cm çapında, üzerinde esmer pullar bulunan, köklü ve soğanlı bir yapıya sahiptir. Bitkinin çiçekleri ve tepeciklerini bitkiye bağlayan yaprak sapları kurutularak tat verici ve gıda boyası yapımında kullanılır. Anavatanı Güneybatı Asya olan safran, en fazla İtalya, İran, İspanya ve Fransa gibi ülkelerde yetiştirilir. Ülkemizde de Safranbolu bölgesinde yetiştirilir. Safran, dünya genelinde kullanılan baharatlar arasında en pahalısıdır. Altından bile daha değerli olan bu bitkinin yetiştiriciliği oldukça kazançlıdır. Çünkü yarım kilo safran elde etmek için 80.000 çiçek kullanılır. O kadar etkilidir ki, kendi ağırlığının yaklaşık 100.000 katı suyu sarıya boyayabilir. Bu bitki kırmızı renkli olsa da, kullanımda sarı renk vermektedir.

Safran, baharat olarak keskin bir lezzete ve saman ya da iyodoform gibi bir kokuya sahiptir. Bu özellikleri, içerdiği kimyasallardan kaynaklanmaktadır. Yemeklere verdiği altın sarısı rengi, içeriğindeki krosin adlı karotenoid boya maddesinden kaynaklanır. Bu nedenle baharat olarak oldukça rağbet görür. Bunun yanında, tıp alanında da bu bitkiden faydalanılır.

Geçmişten günümüze kadar şifa kaynağı olarak kabul edilen safran, baharat olarak kullanımının dışında modern tıp alanındaki ilaçların içeriğinde de kullanılan bir bitkidir. En önemli etkileri arasında balgam söktürme, acımsı lezzetiyle iştahsızlığın önüne geçme ve cinsel gücü artırma sayılabilir. Bu özellikleri nedeniyle uyku problemleri yaşayanlarda, bronşit ve boğmaca gibi hastalıklarda, iştahsızlık çekenlerde, hazımsızlık sorunu olanlarda ve iktidarsızlık çekenlerde kullanılır.

Safran, genel olarak az miktarda kullanıldığında uyarıcı olur, yüksek dozda kullanıldığında vücut sıcaklığını artırır. Bu dozların üzerindeki miktarda kullanılırsa toksik etki gösterir ve oldukça şiddetli olan kanamalara yol açabilir. Bu sebeple gerek baharat gerekse tedavi için kullanılan safranın dozu çok önemlidir. Uzmanlar, safranın günlük olarak en fazla 10-12 gram kullanılması gerektiğini belirtirler. Aşırı dozda safran kullanımından sonra vücutta görülen zehirlenme belirtileri böbreklerde bariz şekilde görülebilir.

Safran bitkisiyle ilgili olarak son dönemde kanser araştırmaları yapılmaya başlanmıştır. Bu etkisi üzerine yapılan çalışmalarda oldukça önemli sonuçlar alınmaktadır. Bu yüzden çok pahalı olan safranın fiyatlarının düşmesi amacıyla, üretiminin artırılması oldukça önemlidir. Safran yetiştiriciliği teşvik edilmelidir. Bu sayede sağlık alanında bu değerli bitkiden daha fazla yararlanılabilir. Safran, gıda alanı dışında kozmetik sektöründe, boya sanayinde ve ilaç sektöründe de kullanılmaktadır.